“Ik zoek mijn hakken!”. Met een wilde zwaai van de deur valt ze de keuken van mijn ouders binnen. Vanaf de bank zie ik haar in een flits van blond haar en opgetogen energie voorbij stormen. Sinds De Verbouwing en de modderblub die daarmee gepaard gaat, liggen de mooie schoenen van het gezin van mijn broer bij mijn ouders, aan het begin van de oprit. “Tot straks!”, flitst ze in omgekeerde richting weer naar buiten. Ik kijk haar na in haar oranje rijbroek met haar verwaaide haar, de hakken nonchalant in de hand. Dit is haar 4 mei.
Vorig jaar legde ze hem al. Nog voordat ze het goed en wel door had. De vrijmetselaars, waar mijn broer lid van is, besloten spontaan om even voor achten het herdenken aan de toekomstige generatie te doen toekomen. Dus legden ze de krans en het erfgoed waar dat voor staat in de handen van hun jonge dochters. Geen sinecure voor een kluppie dat uitsluitend mannen toelaat. Maar ook zij hebben in oorlogstijd veel te danken gehad aan een moedige dochter van een van hun leiders. Op de foto zie ik hoe serieus de kleine haar taak neemt. Het raakt me.
Dus als ze dit jaar wegens haar buitengewone kranslegvaardigheid weer wordt gevraagd, twijfel ik geen seconde en spring in de auto op weg naar Arnhem. Mijn geboortestad, die rond deze dagen in één adem met de oorlog, De Slag en een verdwenen plaquette wordt genoemd. Ik groeide op met herdenken, met verhalen over evacuaties, met parachutisten op de Ginkelse hei, met eerbied voor vrijheid en voor hen die daarvoor hadden gestreden. In een wereld met een duidelijke scheidslijn tussen goed en kwaad, keurig verdeeld in helden en foute mensen. Was het nog maar zo.
Wie moet overleven ziet zich vaak genoodzaakt de handen vuil te maken. Daar iets van vinden is voorbehouden aan degenen die het aangaat, niet aan mij. Wie weet welke keuzes ik zou maken? Toch is hoe vuil nou precies nog net ‘goed’ was en hoeveel vuil je in de categorie ‘fout’ deed belanden, er later bijbedacht. Met alle gevolgen vandien. Zo belandde mijn opa in de foutbak en in zijn kielzog ook mijn onschuldige oma. Deze week kwam ik tot de schokkende ontdekking dat zij als gevolg hiervan mogelijk 18 jaar zonder nationaliteit door het leven heeft moeten gaan. Zo gaat dat in een wereld die goed en fout los ziet van elkaar. Zo maakt een oorlog na afloop nog decennialang slachtoffers. En misschien geven we zo ook wel voeding aan een nieuwe….
Voor het laatste stukje stap ik naast haar op de achterbank. Ze laat me haar wiebeltand zien. Elke leeftijd kent haar uitdagingen. Langzaam lopen we de stille tocht naar het plein voor de kerk. Toeschouwers kijken me recht in de ogen met de blik die ik alleen maar ken van herdenken. Recht van mens tot mens. Ontdaan van poespas en beleefdheden. Twee volle minuten luister ik naar die indrukwekkende stilte van een stad die tot stilstand komt. Midden voor het beeld van mens tegen macht. Ik voel dat het ertoe doet. Dit. Ik recht mijn rug en haal diep adem. Mens tegen macht.
Samen met haar oudste zus legt ze waardig en serieus de grote krans op een iel frame-pje. Ze zijn veruit de jongsten, maar het doorgeven is begonnen. Als ik ze met de arm om elkaar terug zie lopen voel ik hoop. Wat er echt toe doet zal niet worden vergeten.
Geschreven in stilte
Maak jouw eigen website met JouwWeb