Escalatie

Iedere dag staat er wel zo’n berichtje tussen. In het weekend iets vaker dan door de week, maar vrijwel dagelijks is het raak. Dat de politie een illegaal samenzijn met doorgaans enkele tientallen feestgangers daadkrachtig heeft opgespoord, opgebroken en bekeurd. Top, de rest van Nederland zit tenslotte ook niet op de bank, omdat ze niet van gezelligheid houdt. Fijn dat er over onze omgangsregels wordt gewaakt.

Maar vandaag staat er onder zo’n berichtje, een kort relaas van de derde helft van Ajax. Met verbazing staar ik naar de foto met duizenden hossende voetbalfans, vuurwerkje erbij, voor acuut oogletsel maken ze in het ziekenhuis immers altijd wel plek. De kampioenen hossen lekker mee, anders is het zo zielig voor de fans, die voor niks zijn gekomen. Erop vertrouwend dat er voldoende anderen zijn die hier witheet van uit slaan, laat ik een wolkje irritatie langs me heen waaien. Tot ik die ene zinsnede lees, alweer, dat er niet is ingegrepen om escalatie te voorkomen. Hoezo voorkomen?

Dat de toestroom van fans op een plein met twee overzichtelijke toegangswegen uiterst moeilijk te beheersen is, snappen we allemaal. Bovendien liet de winst van Ajax zich lastig voorspellen zo met 12 punten voorsprong en dan een thuiswedstrijd tegen de nummer laatst. Dat de meeste enthousiastelingen dezelfde metro pakten om het feest bij te wonen, maakte tenslotte eerder ingrijpen haast onmogelijk. Dus ik begrijp niet zo goed wat hier precies is voorkomen als ik naar die oncontroleerbare, feestende menigte kijk. Dit lijkt me toch aardig geëscaleerd, om maar niet te spreken van de situatie in het overvolle, overbelaste ziekenhuis op een steenworp afstand van dit plein. Wat als ze daar niets zouden doen om verdere escalatie te voorkomen?

Ik denk terug aan de allereerste les die ik ooit gaf als startend docent. Totaal onvoorbereid overrompelde een veelheid aan gebeurtenissen in H3c me zo, dat ik alleen nog maar kon toekijken hoe 33 opgeschoten Westfriese pubers het plafond van het biologielokaal decoreerden met passers en geodriehoeken. Als ik het uitblijven van mijn handelen had betiteld als bewust en met als doel verdere escalatie te voorkomen, dan was ik nooit een goede docent geworden. Ik leerde escalatie te voorkomen door het nemen van preventieve maatregelen, te doorbreken door effectief in te grijpen en bovenal door te leren van mijn ontelbare fouten, die vooral betrekking hadden op het beteugelen van mijn ego. En soms, soms stond ik ook gewoon met mijn mond vol tanden. Nooit kwam het in me op om dat te verkopen als bewust handelen, met als doel een totaal uit de hand gelopen situatie te betitelen als precies de bedoeling.

Op zich wel een inspirerende gedachte, hmm. Frieda die na een dag hard werken, met tassen vol boodschappen, thuiskomt in een puinhoop. Dat ik dan vanaf de bank, met de chocola nog op mijn wang, roep dat ik niets heb gedaan om escalatie te voorkomen. Over escalatie gesproken… In Brussel spuiten ze juist joelende menigtes uiteen met een paar waterkanonnetjes, om verdere escalatie te voorkomen. Niets doen, is blijkbaar zeer cultuurgebonden ook. Hoe zouden die honderden, wel bekeurde feestvierders zich voelen?  Of die duizenden beboette avondklokovertreders? Iets met onrecht, ongetwijfeld. Het fundament voor escalatie wordt op andere plekken stilletjes opgemetseld.

Laten we gewoon eerlijk zijn. We weten allemaal wel eens niet meer wat we moeten doen. We hebben niet overal een antwoord op, nog niet. Dat een minderheid zich onttrekt aan de knellende maatregelen die een meerderheid van ons al ruim een jaar met moeite trouw volgt, daar hebben we als samenleving gewoon nog even geen antwoord op. Dus maken we fouten, meten we met twee maten en communiceren we warrig over regels. Maar laten we niet net doen alsof het uitblijven van handelen, het resultaat is van een bewuste keuze. Het is gewoon handelingsverlegenheid in een nieuwe wereld, met nieuwe spanningsvelden. Dat erkennen is de eerste stap naar het antwoord.

Ik grap tegen Frieda dat feestjes vanaf 5000 man blijkbaar weer zijn toegestaan. Ze lacht haar mooiste lach, voor haar kan deze dag niet meer stuk. Haar favoriete voetbalclub is voor de 35ste keer kampioen. Echte fans genieten ook vanaf de bank.

Geschreven voor de stille meerderheid